Στο κείμενο που ακολουθεί παρουσιάζονται μερικά αποτελέσματα από δειγματοληπτικές έρευνες που έγιναν στο πλαίσιο του μαθήματος «Ποσοτικές μέθοδοι» του τετάρτου εξαμήνου του τμήματος Πολιτικών Επιστημών του Α.Π.Θ. το εαρινό εξάμηνο της προηγούμενης ακαδημαϊκής χρονιάς (Άνοιξη 2003).

Τα αποτελέσματα αναφέρονται στη στάση των φοιτητών στις φοιτητικές και τις βουλευτικές εκλογές και στη σχέση μεταξύ της στάσης στις μεν και στις δε εκλογές. Οι φοιτητικές εκλογές ανήκουν σε μια ειδική κατηγορία εκλογικών αναμετρήσεων και προσδιορίζονται από ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Πρόκειται για συνδικαλιστικές εκλογές που, λόγω κυρίως της ιστορίας του φοιτητικού συνδικαλισμού μετά την μεταπολίτευση του 1974, παρακολουθούνται με σχετικό ενδιαφέρον από τα μέσα μαζικής επικοινωνίας και τα αποτελέσματα τους, λόγω κυρίως της συμμετοχής σε αυτές παρατάξεων που είναι σε ευθεία αντιστοιχία με πολιτικά κόμματα της ελληνικής πολιτικής ζωής, θεωρούνται ως ένδειξη για τους μεταξύ των κομμάτων συσχετισμούς.

Τα τελευταία χρόνια παρατηρούνται, βέβαια, φαινόμενα αλλαγής του πλαισίου αναφοράς του φοιτητικού συνδικαλισμού, όσο αφορά την συμμετοχή των φοιτητών σε συλλογικές διαδικασίες και τον ρόλο και τις λειτουργίες των φοιτητικών παρατάξεων με την έντονη παρουσία παρατάξεων οι οποίες δεν συνδέονται άμεσα ή έμμεσα με κάποιο από τα πολιτικά κόμματα.

Η αλλαγή του πλαισίου αναφοράς προκάλεσε πλήθος ερωτημάτων, τα οποία σε συνδυασμό με την άποψη ότι η νεολαία "αποπολιτικοποιείται" ή καλύτερα ότι κρατά μεγαλύτερες αποστάσεις από την πολιτική από ότι οι προηγούμενες γενιές, αξίζει να αποτελέσουν το αντικείμενο συζήτησης για την διερεύνηση του νέου πλαισίου αναφοράς και κατά επέκταση του νέου ρόλου, αν υπάρχει, του φοιτητικού συνδικαλισμού.

Το γεγονός της ταυτόχρονης (σε όλους τους συλλόγους) εκλογικής διαδικασίας δημιουργεί μερικές παρανοήσεις σχετικά με την περιγραφή και την ερμηνεία των αποτελεσμάτων της εκλογικής διαδικασίας. Κύριο ρόλο σε αυτές παίζει το γεγονός ότι οι επιμέρους φοιτητικοί σύλλογοι θεωρούνται ως "εκλογικά τμήματα" μιας κεντρικής εκλογικής διαδικασίας. Το παραπάνω αν και "δημοσιογραφικά" και "πολιτικά" είναι ερμηνεύσιμο, μεθοδολογικά βρίσκεται σε απόσταση από την πραγματικότητα. Είναι επικίνδυνο να αναζητά κανείς αντιστοιχίες με τις βουλευτικές εκλογές αφού είναι φανερό ότι δεν πρόκειται για εκλογές που σκοπεύουν να αναδείξουν μια φοιτητική βουλή εκπροσώπων.

Στον πίνακα 1 παρουσιάζονται οι μετακινήσεις από τις Βουλευτικές εκλογές του 2000 στις φοιτητικές 2002 από την πρώτη έρευνα που έγινε σε δείγμα 1375 φοιτητών του Α.Π.Θ. πριν από τις φοιτητικές εκλογές.

Τα αποτελέσματα αναφέρονται στους ενεργούς φοιτητές και εκτιμούν τον πραγματικό δείκτη συμμετοχής στις φοιτητικές εκλογές.

Σημειώνεται ότι σχεδόν το ένα πέμπτο του δείγματος αποτελείται από φοιτητές του δευτέρου εξαμήνου που δεν είχαν δικαίωμα συμμετοχής στις προηγούμενες φοιτητικές εκλογές. Έτσι η πραγματική αποχή υπολογίζεται σχεδόν στο ένα τέταρτο των ενεργών φοιτητών. Ποσοστό 40% των φοιτητών δηλώνει ότι δεν είχε δικαίωμα ψήφου στις βουλευτικές εκλογές (προφανώς φοιτητές των δύο πρώτων ετών). Αν και διακρίνεται παραταξιακή ψήφος κυρίως για τις τρεις παρατάξεις που έχουν ευθεία αντιστοιχία με κόμματα του κοινοβουλίου η ανάλυση των κριτηρίων που δηλώνουν οι φοιτητές ότι ακολουθούν στην επιλογή τους. Τα κριτήρια αυτά ομαδοποιούνται σε τρεις κύριες κατηγορίες σε σειρά σημαντικότητας -θέματα ΑΕΙ, πολιτική ταυτότητα, πρόσωπα-.

Στον πίνακα 2 αποτυπώνονται οι μετακινήσεις από Βουλευτικές 2000 σε φοιτητικές 2003 (πρόθεση στάσης) και στον πίνακα 3 οι μετακινήσεις από Βουλευτικές 2000 σε φοιτητικές 2003 από την αντίστοιχη έρευνα που έγινε σε δείγμα 1386 φοιτητών μετά τις φοιτητικές 2003.

Οι στάσεις απόστασης από την πολιτική (Δεν με ενδιαφέρουν οι εκλογές, κανείς δεν με εκπροσωπεί) συγκεντρώνουν 10,7% του συνόλου. Το γεγονός αυτό δίνει το μέτρο της θεσμικής απόστασης από τις φοιτητικές εκλογές για τους ενεργούς φοιτητές.

Από τον πίνακα 3 διαπιστώνουμε ότι το πραγματικό ποσοστό αποχής είναι κοντά στο 25% ενώ οι πίνακες 2 και 3 επιβεβαιώνουν την δομή παραταξιακής ψήφου που αναφέρθηκε παραπάνω σχολιάζοντας τον πίνακα 1.

Στην δεύτερη έρευνα αποτυπώθηκε επίσης η πρόθεση στάσης στις επόμενες βουλευτικές εκλογές. (Πίνακας 4). Σημειώνουμε ότι «αρκετό καιρό» πριν (Άνοιξη 2003) το ποσοστό «αναποφάσιστων» ήταν ιδιαίτερα μεγάλο (σχεδόν ένας στους τέσσερις ). Η θεσμική στάση απόστασης είναι περιθωριακή (σχεδόν ένας στους δώδεκα). Φυσικά, ούτε οι φοιτητές είναι αντιπροσωπευτικό δείγμα όλης της νεολαίας, ούτε η χρονική συγκυρία ίδια για να εξαχθούν γενικεύσιμα συμπεράσματα

• Πίνακας 1 Μετακινήσεις από Βουλευτικές 2000 σε φοιτητικές 2002.
• Πίνακας 2 Μετακινήσεις από Βουλευτικές 2000 σε φοιτητικές 2003
• Πίνακας 3 Μετακινήσεις από βουλευτικές 2000 σε φοιτητικές 2003 (μετά τις εκλογές)
• Πίνακας 4 Πρόθεση στάσης στις επόμενες βουλευτικές εκλογές