Ερευνα: Κόμματα-Πρόσωπα-Θέματα 11/2004 - Κόμματα

Στο πρώτο μέρος η έκφραση των στάσεων των πολιτών απέναντι στα κόμματα προσεγγίζεται με τρεις διαφορετικούς δείκτες. Ενδιαφέρον παρουσιάζει η συγκριτική παρακολούθηση τους.

Ο πρώτος δείκτης (Πίνακας 2) αποτυπώνει την επεξεργασμένη πρόθεση στάσης σήμερα στο σύνολο της Α' Θεσσαλονίκης και τεκμηριώνει την ευδιάκριτη υπεροχή της ΝΔ που παρατηρείται σήμερα. Ποσοστό 31,3% τοποθετείται σε στάσεις ("Άκυρο-Λευκό, Αποχή, Δεν αποφάσισα) που σε εκλογικές διαδικασίες αφορούν περίπου το 12% του εκλογικού σώματος. Η διαφορά των δύο αυτών μεγεθών δίνει το εύρος των "αναποφάσιστων σήμερα". Οι μετακινήσεις που παρατηρούνται δεν δίνουν σημαντικές πολιτικά διαφορές μεταξύ των στάσεων. Οι όποιες σημαντικές μετακινήσεις αφορούν ιδιαίτερα μετακινήσεις προς την στάση "Δεν αποφάσισα".

Ο δεύτερος δείκτης αναφέρεται στο εύρος της επιρροής κάθε κόμματος και αποτυπώνεται μέσω των κύκλων επιρροής του (Πίνακας 3). Σήμερα, το ΠΑΣΟΚ και η ΝΔ έχουν διευρυμένους κύκλους επιρροής ("ακούγονται" από το 55% του εκλογικού σώματος αντίστοιχα), το ΚΚΕ και ο ΣΥΝ κινούνται στο 35% περίπου και ο ΛΑΟΣ στο 25%. Η διαφορά από τις προηγούμενες μετρήσεις αναδεικνύει το «πολιτικό κλίμα» της περιόδου όπου αποδυναμώνονται τα στοιχεία «ταύτισης» του εκλογικού σώματος.

Ο τρίτος δείκτης αναφέρεται στην επίδραση κεντρικών πολιτικών γεγονότων της κάθε περιόδου και την ανάλυση της ισχυρής συμφωνίας σε αυτά κατά κομματική στάση (Πίνακες 9 και 10). Σε κάθε μέτρηση είναι σημαντική η στάση του εκλογικού σώματος απέναντι στο πρόσωπο του πρωθυπουργού ("ο καταλληλότερος για πρωθυπουργός της χώρας"). Σε απόλυτα μεγέθη η ισχυρή συμφωνία σήμερα βρίσκεται στο 26%, ενώ η θετική γνώμη στο 50%. Σε γενικές γραμμές δηλαδή, σχεδόν ένας στους δύο πολίτες έχει σήμερα θετική γνώμη για την κυβέρνηση. Η κατανομή αυτή δεν εκφράζεται ισόρροπα σε κάθε πολιτικό χώρο. Στη ΝΔ η ισχυρά θετική γνώμη βρίσκεται στο 60%. Για τα υπόλοιπα κόμματα καταγράφονται ποσοστά πρακτικά μικρά (ένας στους είκοσι για ΠΑΣΟΚ και ΣΥΝ, ένας στους 10 για το ΚΚΕ). Το παραπάνω δείχνει το εύρος της ανοχής του εκλογικού σώματος απέναντι στην κυβέρνηση.

Στο κομμάτι που αφορά τα «κόμματα» δίνεται πίνακας ροής (Πίνακας 1) για τις μετακινήσεις ψηφοφόρων από τις βουλευτικές εκλογές του 2004 προς την σημερινή "πρόθεση" ψήφου. Το μέγεθος αυτό μπορεί σήμερα, "μακρυά" από τις επόμενες εκλογές να αποτελέσει απλώς ένδειξη συσχετισμών μεταξύ των κομμάτων δίνοντας κυρίως επιμέρους ιδιαίτερα συμπεράσματα. Το ποσοστό ψηφοφόρων που συγκρατείται από τα κόμματα διαφέρει από κόμμα σε κόμμα. Η ΝΔ συγκρατεί το 72%, το ΠΑΣΟΚ συγκρατεί το 67% των ψηφοφόρων του, το ΚΚΕ συγκρατεί το 77% της δύναμης του, ο ΣΥΝ συγκρατεί το 60% των ψηφοφόρων του και ο ΛΑΟΣ το 65%. Αποφασιστικό στοιχείο σχετικά με την αποσυσπείρωση των κομμάτων είναι η απομάκρυνση χρονικά από τις επόμενες Βουλευτικές εκλογές. Δεν παρατηρείται κάποια ιδιαίτερη μετακίνηση μεταξύ των κομμάτων. Με τα δεδομένα αυτά και την κατάλληλη επεξεργασία οι προθέσεις των ψηφοφόρων στην Α' Θεσσαλονίκης αυτή την περίοδο παρουσιάζουν την παρακάτω κατανομή (Πίνακας 2):

ΝΔ 29,1%, ΠΑΣΟΚ 23,4%, ΚΚΕ 5,7%, ΣΥΝ 2,8%, ΛΑΟΣ 4,9%, Aλλο 2,7%, Aκυρο-Λευκό 3,9%, Δεν θα ψηφίσω 3,9% και Δεν αποφάσισα 23,5%.

Φυσικά, δενείναι δυνατόν σήμερα να μιλήσει κανείς για προβολή σε ψήφους σε εκλογές. Η εικόνα αυτή περιγράφει την κατάσταση υπεροχής της ΝΔ, την ισορροπία του ΚΚΕ στο εκλογικό του ποσοστό, την αύξηση του ΛΑΟΣ και την μικρή υποχώρηση του ΣΥΝ. Φυσικά τα ποσοστά αυτά αναφέρονται στο 70% του εκλογικού σώματος. Πρακτικά περίπου το ένα τρίτο του εκλογικού σώματος έλκεται σήμερα από τη ΝΔ, το ένα τέταρτο από το ΠΑΣΟΚ, ένα έκτο από τα υπόλοιπα κόμματα. Από το υπόλοιπο του εκλογικού σώματος οι μισοί δεν θα επιλέξουν κάποιο κόμμα σε εκλογές.

Σημαντική για την ερμηνεία των στοιχείων είναι η τελευταία στήλη του Πίνακα 1. Στην στήλη αυτή παρουσιάζεται η κατανομή των «αναποφάσιστων», των πολιτών δηλαδή που δηλώνουν ότι δεν έχουν αποφασίσει ακόμα για την ενδεχόμενη στάση τους. Εδώ, διαπιστώνουμε από ποιες στάσεις των εκλογών 2004 προέρχονται (ποσοστιαία) οι πολίτες αυτοί. Ποσοστό 21,2% για το ΠΑΣΟΚ, για παράδειγμα, σημαίνει ότι το 21,2% των ψηφοφόρων του ΠΑΣΟΚ το 2004 δηλώνουν σήμερα «αναποφάσιστοι».

Στον Πίνακα 3 παρουσιάζεται η στάση των πολιτών απέναντι στις δυνατές επιλογές στάσης στις Β04 απευθείας από το δείγμα. Ο πίνακας αυτός δεν προσφέρεται για την εκτίμηση «ποσοστών» των κομμάτων αλλά κυρίως για συμπεράσματα σχετικά με την εμβέλεια των κομμάτων (το ακροατήριο τους). Οι στήλες του πίνακα αντιστοιχούν σε κύκλους επιρροής. Το ποσοστό, για παράδειγμα, που αντιστοιχεί στην πρώτη στήλη («Καθόλου») δίνει αν αφαιρεθεί από το 100%, το μέγιστο της σημερινής δύναμης κάθε στάσης. Ποσοστό 73,3% για το ΛΑΟΣ σημαίνει ότι το ΛΑΟΣ διεκδικεί σήμερα το 26,7% του εκλογικού σώματος από το οποίο 6,2% δεν τοποθετείται («δεν ξέρω, δεν απαντώ») το 8,3% («Αρκετά» και «Απόλυτα») ανήκει σε στενό κύκλο επιρροής και το υπόλοιπο 12,2% σε ευρύτερο κύκλο («Λίγο»).

Ενδιαφέρον παρουσιάζει η σχέση των στάσεων (πρόθεση σήμερα) με την τοποθέτηση στην 10βάθμια κλίμακα «Δεξιά-Αριστερά», και τη θέση των πολιτών σχετικά με την τοποθέτηση του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ στην κλίμακα. Επισημαίνουμε ότι το κατάλληλο στατιστικό μέτρο για ερμηνείες που βασίζονται στην κλίμακα αυτή είναι η διάμεσος και όχι ο μέσος όρος. Οι πολίτες που έλκονται σήμερα από το ΠΑΣΟΚ κινούνται (το 65% τους) από 5 έως 7, αντίστοιχα όσοι έλκονται από την ΝΔ από 2 έως 5. Όσοι δηλώνουν ότι δεν έχουν αποφασίσει κινούνται (το 65%) από 5 έως 6. Δεν υπάρχει δηλαδή κομμάτι κοινής περιοχής (τομής) για τα δύο κόμματα. Πάντως, είναι ιδιαίτερα παρακινδυνευμένες οι διατυπώσεις "Κέντρο", "Κεντροαριστερά", "Κεντροδεξιά" ιδιαίτερα όταν (όπως σήμερα) δεν αντιστοιχούν σε υπαρκτές πολιτικές δυνάμεις. Η Δεκαβάθμια κλίμακα Δεξιά-Αριστερά περιγράφει σε όρους «ιδεολογικής ταυτότητας» την ταξινόμηση των ιδιαίτερων ομάδων Οι πολίτες που έλκονται από το ΛΑΟΣ τοποθετούν τον εαυτό τους στη άκρη της κλίμακας (2-4), έχοντας κοινή τομή κυρίως με τη ΝΔ.

Στον Πίνακα 8 δίνεται η κατανομή του δείκτη «ικανοποίησης» για το σύνολο του δείγματος. Ο δείκτης αυτός είναι ιδιαίτερα ασταθής και έχει συγκριτική (με προηγούμενες χρονικές στιγμές) αξία, ως προς την κατανομή του (όχι δηλαδή ως προς τα απόλυτα μεγέθη του).