Αποκτά η ευρωπαϊκή πολιτική αμερικανικά χαρακτηριστικά ή η αμερικανική πολιτική ευρωπαϊκά χαρακτηριστικά;

Τελευταία στην Ελλάδα ανακαλύπτουμε τη γοητεία της αμερικανικής πολιτικής. Όπως βέβαια σε πολλά πράγματα στη χώρα μας, πιστεύουμε ότι η χωρίς προσαρμογή μεταφορά προτύπων και η ημιμάθεια είναι η καλύτερη πρακτική κριτικής.

Είναι πολύ συχνές αναφορές σε ένα πολιτικό σύστημα «πολτού», η αναφορά στην εξουσία του προέδρου και στη διαδικασία εκλογής του χωρίς να είναι κατανοητή η δομή του πολιτικού συστήματος που χαρακτηρίζεται από την άμεση εκλογή όλων των αντιπροσωπευτικών οργάνων από τους πολίτες και μάλιστα σχεδόν όλων των θεσμικών εκπροσώπων και όχι μόνο των πολιτικών αντιπροσώπων.

Όσον αφορά τις διαδικασίες εκλογής, μας μαθαίνει ότι πρέπει να τηρούνται ενιαίες διαδικασίες στην ανάδειξη εκπροσώπων, όχι δηλαδή αλλού ενιαία λίστα και σταυρός, αλλού επιλογή μεταξύ προσώπων, αλλού απλή αναλογική και αλλού αμιγές πλειοψηφικό. Η αρχή αυτή, αναφέρεται στο γεγονός ότι ανάλογα με τη διαδικασία εκλογής οι πολίτες επιλέγουν διαφορετικά κριτήρια αποφάσεων και ανάλογα με τη διαδικασία εκλογής είναι διαφορετικό το ειδικό βάρος του προσώπου (ή των προσώπων) που εκλέγεται. Επειδή λοιπόν τα κριτήρια το ειδικό βάρος πρέπει να είναι ανεξάρτητα του τρόπου εκλογής, πρέπει να υπάρχει η ίδια διαδικασία αντί να προσπαθούμε να ταιριάξουμε σαν τον Προκρούστη τα κριτήρια στη διαδικασία.

Όσον αφορά το θέμα των εσωτερικών ανταγωνισμών στο πολιτικό σύστημα, τη θεωρία δηλαδή του «πολτού» και της «μη-διαφοράς» όσοι ανακαλύπτουν αρνητικά σε οτιδήποτε «αμερικάνικο» καλά θα κάνουν να παρατηρήσουν προσεκτικότερα ότι συμβαίνει σήμερα στις Η.Π.Α, ιδιαίτερα μετά την 1 1 /9/200 1 .

Οι Η.Π.Α. αυτή την περίοδο βρίσκονται σε μια μακρά διαδικασία προκριματικών εκλογών με τελικό όριο τις διαδικασίες των δύο κομμάτων (δημοκρατικών και ρεπουμπλικάνων) για τον ορισμό των δύο υποψηφίων για την προεδρία. Αν και οι διαδικασίες φαίνεται να καταλήγουν στους δύο διεκδικητές, έχει ενδιαφέρον να σημειώσουμε τα καινούρια χαρακτηριστικά που παρατηρούνται.

Η προεκλογική εκστρατεία έχει πάρει χαρακτηριστικά προσωπικής επαφής με τους πολίτες. Όπως σε όλες τις ανεπτυγμένες χώρες έτσι και στις Η.Π.Α. δεν αρκεί η παλιά σταθερή ανάλυση της σαφούς ταξικής διαστρωμάτωσης. Νέα κοινωνικά στρώματα έχουν έρθει στο προσκήνιο, νέα κοινωνικά αιτήματα διαπερνούν οριζόντια την κοινωνία. Οι υποψήφιοι καταλαβαίνουν ότι δεν μπορούν να απευθύνονται γενικά σε εθνικό ή πολιτειακό ακροατήριο και προσπαθούν να απευθυνθούν σε συγκεκριμένες πληθυσμιακές ομάδες. Έτσι η τακτική πόρτα-πόρτα, δηλαδή συγκεντρώσεις σε μικρές ομάδες, συζητήσεις σε εργασιακούς χώρους, αντιπαραθέσεις μπροστά σε εξειδικευμένο κοινό, έχει αντικαταστήσει την τακτική της εκφώνησης λόγων στους σταθμούς μιας μακράς περιοδείας. Οι πολίτες ζητούν συγκεκριμένες λύσεις σε συγκεκριμένα προβλήματα. Ταυτόχρονα, η προεκλογική κίνηση γίνεται και μέσω του δικτύου. Αν θυμηθούμε ότι ο «μέσος αμερικάνος» χρησιμοποιεί όλο και περισσότερο το δίκτυο ως πηγή ενημέρωσης, ψυχαγωγίας, πληροφόρησης και κοινωνικής επαφής είναι φανερό το δεν θα ήταν δυνατό να μείνει (το δίκτυο) έξω από τον πολιτικό ανταγωνισμό.

Η προεκλογική εκστρατεία αναδεικνύει τον αναπτυσσόμενο έντονο διπολικό χαρακτήρα του αμερικανικού πολιτικού συστήματος. Μέχρι τώρα υπήρχε έντονη συγκέντρωση στη μέση του άξονα αντίθεσης Δεξιάς-Αριστεράς και ιδιαίτερα μικρή μάζα στα άκρα. Το παραπάνω οδήγησε τα αμερικανικά κόμματα να ασχοληθούν με το λεγόμενο « μεσαίο χώρο » προκαλώντας το καθένα πολώσεις -ελαφρά μετακινούμενο προς το δικό του άκρο αναφοράς- ώστε να γίνεται διακριτό και να διεκδικεί την ίδια μάζα αναφοράς. Σήμερα, εκείνο που προκαλεί την πόλωση του συστήματος και παρασέρνει τα κόμματα είναι οι πολίτες που έχουν μετακινηθεί προς τα άκρα του άξονα κάνοντας την κατανομή να είναι συγκεντρωμένη στα δύο άκρα και ιδιαίτερα λεπτή στη μέση. Είναι ιδιαίτερα χαρακτηριστικό ότι για πρώτη φορά παρατηρείται στις έρευνες η εικόνα η υποστήριξη στον πρόεδρο Μπους (κατά 57% σε μια πρόσφατη έρευνα) να προκύπτει από το 90% των ρεπουμπλικάνων με την έντονη αντίδραση του 80% των δημοκρατικών.

Και όπως λέμε και στα μυθιστορήματα, οποιαδήποτε ομοιότητα με πρόσωπα ή καταστάσεις οφείλεται στην τύχη.

Την ίδια περίοδο βρισκόμαστε στην Ελλάδα σε μια προεκλογική εκστρατεία με νέα χαρακτηριστικά. Πόρτα-πόρτα, μακρές περιοδείες με τραίνο ή ειδικό λεωφορείο. Συσπειρώσεις προσώπων με διακριτή πολλές φορές ουσιωδώς διαφορετική ταυτότητα.

Πρόκειται για την επανάσταση του αυτονόητου. Είναι φανερό ότι υπάρχει μια ποικιλία θεμάτων στα οποία η διάκριση είναι μεταξύ λογικής και παραλογισμού. Είναι αυτονόητη η ανάγκη να γίνει μηχανοργάνωση του κράτους. Και το πιο σημαντικό. Δεν υπάρχει δεξιά και αριστερή μηχανογράφηση. Μηχανογράφηση για το λαό και μηχανογράφηση για τα μονοπώλια. Δημοκρατική, προοδευτική, αντιδραστική, συμμετοχική μηχανογράφηση. Υπάρχει μόνο η μηχανογράφηση και η άρνηση της Είναι αυτονόητη η ανάγκη να υπάρξει κτηματολόγιο. Είναι αυτονόητη η ανάγκη να γίνει απλοποίηση της νομοθεσίας και άρση της πολυνομίας. Είναι αυτονόητη η ανάγκη σύλληψης της φορολογητέας ύλης. Τι μας λείπει; Ιεράρχηση και συνεννόηση. Αρκεί η αναφορά στην πρόθεση; Προφανώς όχι. Τι σημαίνει συμμετοχική δημοκρατία; Η αναφορά στις ομάδες πολιτών που συγκροτούνται κατά θέμα στην δυνατότητα συμμετοχής στις λύσεις. Προφανώς το μοντέλο διακυβέρνησης του παντογνώστη υπουργού, βουλευτή και του παντογνώστη κομματικού οργανισμού δεν είναι ούτε ελκτικό, ούτε -κυρίως- αποτελεσματικό. Το μοντέλο αυτό αποτελεί ένα από τα εμπόδια στην κατανόηση της ανάγκης αναζήτησης ευρύτερων συναινέσεων και ιεραρχήσεων. Είναι όλα έτσι; Σε ένα πολτό χωρίς συγκρούσεις θέματα συνεννόησης; Προφανώς όχι. Και η κεντρική διαφορά είναι η αντίληψη για το κόστος των κοινωνικών υποδομών. Είτε όποιος χρησιμοποιεί την υγεία, την παιδεία, την δημόσια τάξη, την άμυνα, την ασφάλιση θα πληρώνει κατά το μέρος που την χρησιμοποιεί, είτε θα πρέπει η επιβάρυνση μέσω των κρατικών μηχανισμών να κατανέμεται σε όλους. Αρκεί φυσικά όλοι να το καταλαβαίνουν και να μπορούν να το ελέγχουν.

Επιλογές περιήγησης: Αρθρα του καθ. κ. Θεόδωρου Χατζηπαντελή >  Aρθρα στον Παρατηρητή