ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΣ: Η διαδικασία εκλογής προέδρου στο ΠΑΣΟΚ, συμμετοχική δημοκρατία ή δημοκρατία της συμμετοχής; (06/02/2004)

Αναμφίβολα το κεντρικό πολιτικό γεγονός της προηγούμενης εβδομάδας ήταν η εκλογική διαδικασία για την εκλογή προέδρου στο ΠΑΣΟΚ. Προκαταρκτικά η διαδικασία δέχτηκε πολλών ειδών επικρίσεις. Επιχειρήθηκαν αντιστοιχίες με άλλες καταστάσεις -μονοκομματικών, δικτατορικών ή σοβιετικών καθεστώτων- όπου συνήθως ο μόνος υποψήφιος έπαιρνε σχεδόν το 100% των ψήφων. Οι αντιρρήσεις για το πολιτικό σύστημα αντιπροσώπευσης που κριτικάρουμε (εξαιρώντας προφανώς τα δικτατορικά καθεστώτα για τα οποία δεν υπάρχει κανενός είδους νομιμοποίηση έστω και από διαφόρων ειδών «εκλογές») μπορούν να ομαδοποιηθούν ως εξής:

Η μια ομάδα επικρίσεων αναφερόταν στο γεγονός ότι υπήρχε ένας μόνο υποψήφιος Προφανώς, επειδή εμείς έχουμε οργανωμένο σύστημα αντιπροσώπευσης μέσω κομμάτων δεν σημαίνει ότι ένα σύστημα αντιπροσώπευσης μέσω προσώπων ή ένα σύστημα επικύρωσης ενός μόνο υποψηφίου δεν είναι δημοκρατικό, δεν εκφράζει δηλαδή αντικειμενικά την βούληση του εκλογικού σώματος.

Η δεύτερη ομάδα επικρίσεων αναφέρεται στο ποσοστό που συγκεντρώνει ο μόνος υποψήφιος. Πράγματι, αν κάποιος υποστηρίζεται από το 99% και υπάρχει έστω μόνο 1% αναποφάσιστοι η πιθανότητα να πάρει 100% είναι 2 στη μειόν 110,000 (στα 11,000,000) δηλαδή 1 προς κάτι με 30,000 μηδενικά. Πράγματι, η μητέρα όλων των συμπτώσεων. Το παράδειγμα αναφέρεται στην αναφορά από την Ιρακινή τηλεόραση εκλογικών αποτελεσμάτων στην εποχή του Σανταμ ο οποίος συγκέντρωνε την επιδοκιμασία του 100% (από τη σελίδα του ΑΒ C News ).

Η τρίτη ομάδα επικρίσεων αναφέρεται στην συνταγματική αρχή της καθολικότητας και της μυστικότητας της ψήφου. Κανείς δεν έχει δικαίωμα να γνωρίζει προτέρων τι θα ψηφίσει κάποιος. Προφανώς, το να είναι κάποιος μέλος ενός κόμματος δεν σημαίνει ότι πρόκειται να το ψηφίσει. Εκτός από τους προφανείς λόγους αδυναμίας, ασθένειας, απρόβλεπτων καταστάσεων, ο κάθε πολίτης (άρα και το μέλος κάθε κόμματος) αποφασίζει τι θα ψηφίσει και ψηφίζει μυστικά. Φυσικά, πιθανολογούμε ότι το μέλος ενός κόμματος είναι πολύ πιθανό να το ψηφίσει. Ακόμη και αν η πιθανότητα αυτή είναι 99% και το 1% είναι αναποφάσιστοι, στους 100,000 πολίτες αυτό σημαίνει 1,000 το σκέφτονται και είναι εξίσου πιθανό να ψηφίσουν τελικά ΠΑΣΟΚ με το να μην ψηφίσουν τελικά ΠΑΣΟΚ. Τελικά η πιθανότητα να ψηφίσουν και οι 1000 ΠΑΣΟΚ είναι 2 εις την μείον 1000 και ισούται με 9,33*10 -302 . Ακόμη και 99% να ήταν η πιθανότητα να ψηφίσει κάποιος ΠΑΣΟΚ η πιθανότητα να ψηφίσουν και οι 1000 ΠΑΣΟΚ θα ήταν 4,32*10 -5 , δηλαδή 0,0000432. Προφανώς στο εκλογικό σώμα η πιθανότητα αυτή είναι κάτι ανάμεσα στο 85% και το 95% και οι υπολογισμοί διαφορετικοί. Ακόμα και αν όσοι από τα μη μέλη που ψήφισαν έχουν 99% πιθανότητα να ψηφίσουν ΠΑΣΟΚ και υποθέσουμε ότι είναι 100,000 ισχύουν αντίστοιχοι αριθμοί. Τέλος ακόμη και για το ΚΚΕ δεν είναι βέβαιο ότι θα το ψηφίσουν όλα τα μέλη του. Αν υποθέσουμε ότι το ΚΚΕ έχει 50,000 μέλη και η πιθανότητα να το ψηφίσουν είναι 99,9% και οι 50 το σκέφτονται με πιθανότητα ½ να το ψηφίσουν, το να το ψηφίσουν και οι 50 είναι 8,88*10 -16 .

Προφανώς, παρά την γενική επιδοκιμασία του Γιώργου Παπανδρέου ακόμα και στο στελεχικό δυναμικό του ΠΑΣΟΚ υπάρχουν πολίτες που δεν τον συμπαθούν και δεν τον ψηφίζουν για Πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ. Στον γενικό πληθυσμό το ποσοστό αυτό μεταξύ όσων ψήφισαν ΠΑΣΟΚ στις προηγούμενες εκλογές εκτιμάται από τις δημοσκοπήσεις να είναι ανάμεσα στο 80% και το 90%. Φυσικά, κάποιος που δεν θέλει να ψηφίσει τον Γ. Παπανδρέου είναι πολύ πιθανότερο να μην πήγε να ψηφίσει από το να πήγε να ψηφίσει. Και άρα το πραγματικό ποσοστό αποδοχής μεταξύ των μελών του ΠΑΣΟΚ ή όσων ενδιαφέρονται να συμμετέχουν σε μια τέτοια διαδικασία είναι υπερεκτιμημένο . Ας θυμηθούμε το παράδειγμα όπου στέλνει κανείς μια επιστολή και ζητάει να του απαντήσουμε (ΝΑΙ ή ΟΧΙ) αν συμφωνούμε με τις ταχυδρομικές δημοσκοπήσεις. Προφανώς, όσοι συμφωνούν είναι πολύ πιο πιθανό να απαντήσουν από όσους δεν συμφωνούν. Έτσι, δεν μπορεί να υπολογίσει από τον αριθμό των ΝΑΙ το ποσοστό όσων συμφωνούν ούτε από τις αρνήσεις τον αριθμό όσων δεν συμφωνούν.

Το ενδιαφέρον όμως των πολιτών εκτιμάται σε 45% ( VPRC , Καθημερινή 5/2/2204) (ήταν σχεδόν 30% το 1996 στο Συνέδριο του ΠΑΣΟΚ που εξέλεξε τον Κώστα Σημίτη, 36% το 1997 στο συνέδριο που εξέλεξε τον Κώστα Καραμανλή, 18% το 1999 στο συνέδριο του ΠΑΣΟΚ, 18% στο συνέδριο της ΝΔ το 2001). Η διαδικασία προκαλεί θετική εντύπωση στο 55% των πολιτών φαντάζομαι ανεξάρτητα από το ότι είναι ένας μόνο υποψήφιος. Ας μην ξαναθυμηθούμε το άλλο ανέκδοτο όπου αν ρωτήσεις σε μια έρευνα «τι γνώμη έχετε για την απάθεια και την άγνοια των ανθρώπων» η συνήθης απάντηση είναι «Δεν ξέρω ή δεν με ενδιαφέρει».

Οι πολίτες είναι εθισμένοι σε μια διαδικασία διαμεσολάβησης. Σε πανελλαδική έρευνα σε δείγμα 6000 πολιτών για οκτώ στους δέκα πολίτες η λύση των προβλημάτων ανατίθεται στους «αρμόδιους». Στην στάση αυτή συνυπάρχουν δύο διαδικασίες. Σχεδόν το 40% επιλέγει την προσωπική διαμεσολάβηση: « απευθύνομαι προσωπικά στους αρμόδιους ». Το υπόλοιπο 40% αναθέτει τη λύση των προβλημάτων χωρίς την δική του εμπλοκή: « αφήνω τους αρμόδιους να κάνουν τη δουλειά τους ». Μπορεί να αλλάξει ή να αρχίζει να αλλάζει η διαδικασία αυτή; Μπορεί να προκαλέσει αλλαγή στη συμπεριφορά;

Ας δούμε μερικά θέματα.

  1. Εκλογή των υποψηφίων των κομμάτων από την ευρεία κομματική τους βάση και όχι υπόδειξη από την τοπική ή κεντρική ηγεσία
  2. Εκλογή των υποψηφίων δημοτικών ή διαμερισματικών συμβούλων των συνδυασμών από τους πολίτες που έλκονται από τον συνδυασμό και όχι από την τοπική ηγεσία του συνδεδεμένου κόμματος ή κομμάτων ή τον επικεφαλής του συνδυασμού
  3. Μικρές μονοεδρικές ενότητες σε όλες τις διαδικασίες εκλογής αντιπροσώπων
  4. Κυβέρνηση με εκλεγμένους από τη Βουλή υπουργούς (μέσω της ψήφου εμπιστοσύνης) και όχι υπουργούς εκλεγμένους βουλευτές
  5. Τοπικές κυβερνήσεις με σαφείς αρμοδιότητες και ανεξάρτητες από το κεντρικό κράτος.
  6. Σαφή κατανομή των διαθέσιμων (δηλαδή των φόρων των πολιτών άμεσων και έμμεσων) στα τρία επίπεδα εξουσίας (Δήμο, Περιφέρεια, Κράτος) και ξεκαθάρισμα των αρμοδιοτήτων τους.
  7. Απλοποίηση του κράτους και των διαδικασιών (νομικό πλέγμα)

Προφανώς όλα αυτά δεν θα γίνουν με την απλή εκλογή του προέδρου του ΠΑΣΟΚ από τα μέλη και τους φίλους του. Πάντως, δεν πρόκειται να γίνουν σίγουρα με επιχειρήματα του τύπου «πήγαν να ψηφίσουν γιατί φοβούνται ότι αν δεν πήγαιναν θα καταγραφούν αρνητικά από το ΠΑΣΟΚ» ούτε από επιχειρήματα του τύπου «να μας δώσουν τις λίστες για να βεβαιωθούμε ότι δεν έκαναν νοθεία». Το σίγουρο είναι ότι το ΠΑΣΟΚ με τη διαδικασία αυτή άνοιξε ένα δρόμο προς τη θεσμοθέτηση της συμμετοχής στις αποφάσεις που δύσκολα θα κλείσει. Χρέος όλων είναι να τον ανοίξουν περισσότερο.

Επιλογές περιήγησης:
Αρθρα του καθ. κ. Θεόδωρου Χατζηπαντελή >  Aρθρα στον Παρατηρητή



...Δείτε επίσης άρθρα στα παρακάτω μέσα: